واکنش شعرای انجمن شعر آفتاب اهواز نسبت به شعرخوانی نماز عید فطر

به گزارش عروج؛ پس از قرائت شعر انتقادی توسط میثم مطیعی در نماز عید فطر، واکنش های متفاوتی به آن در فضای رسانه ای دیده شد که در ادامه بخشی از صحبت های جمعی از شعرای خوزستانی را می توانید دنبال کنید.

 

سید محمد مهدی شفیعی در کانال تلگرام خود نوشت:

کمی صبر کردم تا هیجان ماجرا کمتر شود و چند نکته را بنویسم.
فعلا کاری به قوت و ضعف شعر و حتی بی موقع یا با موقع بودنش ندارم. درباره اینها به قدر کافی حرف زده شده.
درباره نقدناپذیری این دولت هم مدتی قبل به مناسبتی یادداشتی نوشته بودم و مسئله را هم برای اهل انصاف واضح میدانم.
.
الان روی حرفم با کسانی است که اساس همه چیز را سوال میبرند. چند جا خواندم که فلانی مداح نیست اصلا، فلانی شاعر نیست اصلا.
دوست عزیز! شما میتوانی این شعر را از جهت ادبی، محتوایی و یا حتی از جهت زمان و مکان اجرا، محل نقد بدانی اما چطور انقدر راحت مینویسی سیار شاعر نیست؟!

من این برادران شاعرم را سالهاست میشناسم، اولین باری که محمد مهدی سیار را دیدم من یک شاعر تازه کارتر شهرستانی بودم و او یک شاعر جوان دانشجو که تازگی کتاب اولش بیرون آمده بود، مدتی تلفنی ارتباط داشتیم و یک فرصتی که تهران بودم رفتم خوابگاه دانشگاه امام صادق(ع) به دیدنش. آن روز کتابی از او هدیه گرفتم که امروز رفتم سراغ یادداشت اول آن کتاب که تاریخ اولین دیدارمان را ببینم، مال شهریور هشتاد و هشت بود. اگر ماقبلش را نادیده بگیریم هشت سال است سیار را میشناسم، آقای مودب و میلاد عرفان پور عزیز را هم از همان موقع از نزدیک میشناسم.
من به شاعری اینها و حتی به زیست شاعرانه اینها شهادت میدهم. هنوز که هنوز است سپیدهای مودب و رباعی های میلاد و غزلهای سیار بخشی از بهترین شعرهای موجود در حافظه ی خیلی از هم نسل های من است.
انصاف اقتضا میکند که اگر شعری را از هر جهت قبول نداریم، ریشه و اساس شاعر بودن شاعرش را نزنیم.
اگر بنا باشد اینطور جلو برویم که به اذعان نقدهای امثال دکتر شفیعی کدکنی و بزرگان دیگر به برخی شعرهای شاعران بزرگ این سرزمین، باید تاریخ ادبیات مان را دور بریزیم.

یک نکته دیگر هم بگویم و دعایتان کنم:

آدمهایی در فضای شعر هستند که اساسا همیشه ژست اپوزسیون بودن دارند(در حدی که کلا بعضی ها را فقط با معترض بودنشان به زمین و زمان میشناسند) و در عین حال با تمام قوا از تمام امکانات حکومتی بهره میبرند.

مسلمان! تو که انقدر پول حکومت با گوشت و پوستت عجین شده که کم مانده روی اعضای بدنت برچسب کد اموال دولتی نصب کنند، تو به این و آن نگو #شاعر_حکومتی
تو که ارگان های حکومتی و اتفاقا حکومتی ترین هایشان را یک عمر دوشیده ای به علی محمد مودب که هنوز مستاجر است به #جهاندار که مستاجر است و به بقیه کسانی که اعتقاداتشان با تو فرق دارد نگو حکومتی!

حرف آخر این که به تعبیر حضرت سیدالشهدا(ع):
ان لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد فکونوا احرارا فی دنیاکم.

 

 

مرتضی حیدری آل‌کثیر در گفت‌و‌گو با فارس، اظهار کرد: هجمه‌های علیه این شعر در ظاهر نسبت به ضعف آن عنوان می‌شود، اما در باطن مساله جناح‌های سیاسی است، اگر بخواهیم فرض و عنوان کنیم که مداح تند انتقاد کرده است، این ترسناک و وحشتناک نیست که عده‌ای از شاعران که ادعای آزادی بیان و اندیشه دارند، به آن فرد هجوم بیاورند.

وی در ادامه عنوان کرد: در مناظرات ریاست جمهوری بحث‌های مطرح می‌شد، اما کسی هجوم نیاورد، اما اکنون که شاعر آن هم به صورت مودبانه اشکال و نقد وارد می‌کند، هجوم آورده می‌شود که پشت این هجمه‌ها، بحث جناح‌های سیاسی است.

این شاعر خوزستانی گفت: رئیس جمهور منتخب مردم است اما این مساله به این معنا نیست که نشود وی را نقد کرد، این مساله مهم است که باید به آن توجه شود، چرا که طبقه هنرمندان و شاعران باید از این اینگونه بیان انتقادات استقبال کنند، چرا که در نهایت باید دولت در خدمت مردم باشد، اما متاسفانه این نگاه وجود ندارد و محو شده است.

حیدری آل‌کثیر عنوان کرد: با توجه به بررسی‌هایی که بنده انجام دادم، نقدهای به این شعر منصفانه نبود و از طرفی دیگر همراه با توهین بود، در حالی که هیچ بیتی از این شعر بوی توهین نمی‌داد و برگرفته از نهج‌‌البلاغه و سخن رهبر معظم انقلاب بود.

وی با تاکید بر اینکه مطمئنا شعر تاثیرگذار بود که این همه واکنش و بازتاب نسبت به آن انجام شده است، بیان کرد: کسانی که این شعر را مورد هجمه قرار دادند، از برادران ما هستند، اما باید در هنگام نقد و قضاوت یک شعر منصفانه برخورد شود، ما در دولت‌های قبل اینگونه اشعاری نیز داشتیم، اما عملکرد و فرآیند دولت کنونی باعث شده است که نقدها صریح شود، چرا که مقام معظم رهبری نیز در دو سال اخیر به صورت صریح نقد کردند.

این شاعر گفت: طرفداران دولت ادعا و شعار آزادی اندیشه و آزادی بیان سر می‌دهند، اما باید نسبت به شعاری که می‌دهند، تعهد داشته باشند، متاسفانه بحث جناح‌های سیاسی در سال‌های اخیر از بحث حاکمیت اسلامی تنزل پیدا کرده است.

وی متذکر شد: این شعر برای مداحی سروده شده است و با دیگر اشعار تفاوت دارد، شعر مداحان مانند خوانندگان ترانه است که باید در حوزه شنیداری بدرخشد، اگر بخواهیم در آن نگاه ادبی و بحث صنایعی چون صور و خیال داشته باشیم، ممکن است مخاطب عام ما که مخاطب اصلی هستند، چیزی از آن درک نکنند و شعر نتواند وظیفه خود را انجام دهد.

حیدری آل‌کثیر اظهار کرد: ما انتظار نداریم که در اثر یک مداح شاهکار ادبی باشد، البته ممکن است بعضا به شرایط ادبی منتهی شود، اما همیشه اینگونه نیست، مطمئنا شعری که به دنبال نقد و به صورت حماسی باشد، انتظار ما از آن همراه بودن با صنایع ادبی نیست، بلکه انتظار ما صراحت آن شعر است.

وی عنوان کرد: این شعر از لحاظ هیاتی از اشعار خوب، سالم و تاثیرگذار بود، البته ضعف‌های نحوی نیز داشت که این مساله خیلی طبیعی است، شاعر گاهی اوقات برای رساندن منظور خود باید زبان را دچار چالش و برخی از صنایع را رعایت نکند.

 

 

حامد صافی امروز در گفت‌و‌گو با فارس اظهار کرد: پیش از نماز عید فطر تهران، میثم مطیعی (مداح اهل‌بیت) بخشی از یک مثنوی نسبتاً بلند را قرائت کرد.

وی با تاکید بر اینکه شگفت‌آورتر از این شعر، واکنش‌ها و بازتاب‌ها بود، افزود: بخش گسترده‌ای از این بازتاب‌ها به ایرادات فنی این مثنوی مربوط می‌شود، برخی این شعر را سخیف و سست دانستند، بر همین اساس لازم است به عنوان کسی که شعر را صرفا از نگاه علمی می‌نگرد و از زاویه‌ای دیگر، نکاتی را یادآور شوم.

این شاعر خوزستانی گفت: هنوز که هنوز است تعریف جامع و مانعی از شعر ارائه نشده است، شاید تلاش برای رسیدن به چنین تعریفی بیش از آنکه به نتیجه منجر شود، ملال‌آور باشد، راز ظهور مکاتب ادبی را باید در همین نکته دانست.

وی افزود: تعریف جامع و مانع واحدی نیست تا با توسل به آن به قضاوت مطلق بنشینیم، به همین دلیل هر جماعتی از ظن خود یار شعر شدند، رمانتیسم‌ها شعری را برتر می دانند که عمدتاً از واقعیت الهام بگیرد و با استفاده از نیروی تخیل، واقعیت را مطابق دلخواه شاعر پردازش کند، اما در مقابل رئالیسم‌ها نظر دیگری دارند، این فقط نمونه‌ای از افتراق نظر مکاتب ادبی است. 

صافی متذکر شد: پس ممکن است شعری از منظر رئالیسم پسندیده شود و از منظر رمانتیسم ناپسند جلوه داده شود، این ضعف شعر نیست، بلکه تغییر زاویه" دید است که به قضاوت دگرگون منجر شده است.

این شاعر بیان کرد: پیش از این و بارها چه در فضای مجازی چه به دانشجویان و چه به دوستان گوشزد کرده‌ام که در قضاوت و نقد خود، از انواع(ژانر) ادبی غافل نشوند، قضاوت و نقد ادبی بدون در نظر گرفتن گونه"(ژانر) شعر، به خطا می رود، آنچه در گونه شناسی ادبی اهمیت دارد، کارکرد اثر ادبی است.

وی اظهار کرد: یک شعر در ژانر تعلیمی، کارکرد متفاوتی با شعر در ژانر غنایی دارد، در نظر نداشتن همین نکته سبب می‌شود ما گلشن راز شبستری یا مثنوی معنوی را ناشعر و غزل حافظ را شعر بدانیم، مبنای ما در اینجا ژانر غنایی است، گویی ما داریم یک پیراهن را با یک شلوار می سنجیم، باور کنید قضاوت اینچنینی درباره مثنوی مولوی به همین میزان خنده آور است.

صافی گفت: ساده‌ترین تعریف بلاغت «سخن گفتن به مقتضای حال مخاطب» است، بلاغت همیشه به این معنا نیست که فخیم، درشت و دگرگون سخن بگوییم ، گاه ساده‌گویی عین بلاغت است، شما را به نهج البلاغه ارجاع می دهم که به درستی همچون نامش شیوه بلاغت است، شاهد مثال‌های گوناگونی برای تأیید این سخن می یابید، همچنین به شیوه امام خمینی بنگرید که در سخنرانی عمومی با چه ادبیاتی سخن می‌گفتند و در کتاب‌های خود چگونه، این تعریف از بلاغت، پیوندی دو سویه با گونه شناسی و بحث ژانرها دارد.

وی عنوان کرد: شاعران این شعر با رویکردی خاص خود به ادبیات، این مثنوی را سروده‌اند، رویکردی که شعر را وسیله‌ای برای بیان دردها و آلام اجتماعی می داند، رویکردی که به مکتب رئالیسم می تواند نزدیک باشد.

این شاعر خوزستانی افزود: باید گفت که با همه این نکات، نمی‌توان  از ایرادات جزئی این شعر که بیشتر مربوط به فصاحت کلام است چشم پوشید، البته این ایرادات باید در فضای علمی و به دور از توهین بررسی شود.

وی متذکر شد: علت اینکه نسبت به مداح و شاعران این شعر توهین و موجی راه‌اندازی شده است این است که ظرفیت مخاطبین آن و کسانی که خود را مخاطب شعر قرار دادند، پائین است، در این شعر نام کسی برده نشد، بلکه ضعف‌ها بر اساس صحبت‌های مقام معظم رهبری و وزیر امور خارجه بازگو شد و توهین نبود.

صافی افزود: در سال ۸۸ زمانی که به بالاترین شخصیت کشور توهین شد، دم از آزادی بیان می‌زدند، اما اکنون این انتقادها را توهین عنوان می‌کنند، این نشان می‌دهد که آزادی بیان تا جایی خوب است که برخی افراد برنخورد، اما تا جایی که دوست دارند آزادی بیان وجود دارد.

وی در پایان گفت: من از این مساله و قرائت شعر خوشحال هستم، چرا که برای تنویر افکار عمومی تاثیرگذار بود.

 

 

سید علیرضا شفیعی امروز در گفت‌و‌گو با فارس، اظهار کرد: اصل پدیده اینکه در تریبون‌های عمومی کشور مانند نماز جمعه و نماز عید اشعاری با محتوا قرائت می‌شود، ظرفیت خوبی است که در چند سال اخیر فعال شده است و باید این نعمت را قدر دانست. 

 
وی ادامه داد: شعر قرائت شده توسط میثم مطیعی، سروده چهار شاعر از شاعران انقلابی کشور بود، این شعر مجموعا از نظر محتوا و هم از جهت استناد قرآنی و روایی قابل قبول و غنی بود که در آن به موضوعات روز جامعه چون عدالت‌خواهی، مبارزه با فساد، زمین خواری نیز اشاره شد. 
 
این شاعر خوزستانی گفت: این شعر موضع‌مند و بر اساس مستندات بود، شاید برخی نقد کنند که باید مضامین شعر با الفاظ بهتری بیان می‌شد، باب نقد باز است و هر کسی می‌تواند نسبت به آن انتقاد داشته باشد، اما از نظر ما پدیده مبارکی بود. 
 
شفیعی متذکر شد: کسانی که داعیه نقد و آزادی بیان دارند، کم تحمل‌ترین افراد نسبت به نقد و اعتراض هستند، اگر حرف حقی زده شود که با جریان و منافع این افراد ضد باشد، هیاهو و تشنج‌آفرینی می‌کنند. 
 
وی بیان کرد: در روز عید حساب سیاسی با شعر انقلاب و مردمی شده بود که از طرف رسانه‌های بیگانه هم پشتیبانی شد، برخی از این اعتراضات فراتر از نقد گفتمانی بود و به هیاهو آفرینی تبدیل شد. 
 
این شاعر جوان اظهار کرد: کما اینکه در مورد شعر مهدی جهان‌دار که در محضر مقام معظم رهبری شعری با موضوع فتنه قرائت شد، همین اتفاق افتاد و هیاهو آفرینی و جنجال آفرینی پدید آمد. 
 
وی تصریح کرد: اگر بعد هر مساله‌ای قرار باشد در جامعه هیاهو آفرینی شود، این نگاه باید اصلاح شود، چرا که باید برای آن هزینه‌های زیادی داده شود، چاره حل و رفع این نگاه هم این است که توان و تحمل نقد‌پذیری را بالا ببریم. 
 
شفیعی عنوان کرد: اگر نقد‌پذیری خوب است، باید برای همه افراد خوب باشد، نه اینکه دم از نقد بزنیم اما به دلیل جناح خود تخطئه و جریان راه بیندازیم و هیاهو ایجاد کنیم، اگر افرادی از نظر فنی نقد داشته باشند، باب نقد باز است اما مساله اخیر فراتر از این بحث‌ها بود.