حضرت خدیجه، نماد بارز اقتصاد مقاومتى و مقاومت اقتصادى‏

حضرت خدیجه به عنوان نخستین «ام المومنین» در قرآن مورد توجه قرار گرفته است. این سعادت از بین همه زنان پیامبر(ص)، نصیب خدیجه(س) شده است که یازده امام از نسل او از طریق فاطمه(س) به‏وجود آید.

– «و تو را فقیر یافت و توانگر کرد». (ضحى: ۸)
به نظر بسیارى از مفسران، این آیه به نقش اقتصادى حضرت خدیجه(سلام الله علیها) در پیشرفت نهضت جهانى اسلام اشاره دارد.
– «آنان دارایى‏هاى خویش را در راه خدا انفاق مى‏کنند، آن‏گاه از پى آنچه انفاق نموده‏اند، نه منّتى مى‏گذارند و نه آزارى مى‏رسانند، پاداششان نزد پروردگارشان محفوظ است، و آنان نه بیمى خواهند داشت و نه اندوهگین مى‏شوند ». (بقره: ۲۶۲)
از پیامبر نقل شده: «ایستادگى و استوارى دین تنها با شمشیر على و ثروت خدیجه بود». (به نقل از فاطمه الزهرا من المهد الى اللحد)
امیرمؤمنان على(ع) در «خطبه قاصعه» مى‏فرماید:
«روزى که رسول خدا(ص) به پیامبرى رسید، نور اسلام به هیچ خانه‏اى وارد نشد، جز به خانه پیامبر و خدیجه و من سومین نفر آن‏ها بودم که نور وحى در رسالت را مى‏دیدم و عطر نبوت را استشمام مى‏کردم.»
امام حسین(ع) در روز عاشورا، «شما را به خدا سوگند، آیا مى‏دانید که جده من خدیجه، دختر خُوَیلَد است؟ آیا مى‏دانید که من فرزند همسر پیامبر شما و خدیجه هستم»؟
«اى مردم! آیا شما را آگاهى دهم که بهترین انسان‏ها از نظر پدربزرگ و مادربزرگ چه کسانى هستند؟ برترین‏هاى روزگاران در ریشه و تبار، حسن و حسین(ع) هستند؛ چرا که نیاکانشان از طرف پدر و مادر، پیامبر(ص) و خدیجه مى‏باشند».

  برخى ویژگى‏هاى اخلاقى حضرت خدیجه‏
حضرت خدیجه(س) در ابعاد گوناگون انسانى، شخصیتى والا و ارزشمند داشت. او از چنان شخصیت ممتازى برخوردار بود که پیامبر(ص) او را به همسرى پذیرفت و با توجه به ویژگى‏هاى ارزشمند او بود که پس از رحلت او همواره یادش را در خاطره داشت. برخى از ویژگى‏هاى حضرت خدیجه عبارت است از:
مقاومت و پایدارى: رفتارهاى فروتنانه و مدبرانه خدیجه در برابر پیامبر(ص) و عظمت معنوى او، مورد سرزنش برخى از زنان قریش قرار مى‏گرفت که با مفاهیمى چون راست‏گویى، امانت‏دارى و خوش‏رفتارى بیگانه بودند و فلسفه ازدواج زنى ثروتمند با مردى تهى‏دست را درک نمى‏کردند. از این‏رو، آنان به خدیجه(س) طعنه مى‏زدند و او را مى‏آزردند و با او رفتارهاى نامناسب داشتند. پاسخ خدیجه(س) به این همه ناسپاسى و نادانى، تنها مقاومت و پایدارى در کنار حضور آرام‏بخش همسرش بود. او در پاسخ به سرزنش‏کنندگان مى‏گفت: «آیا کسى مانند محمد در نیکویى، نیک‏رفتارى، خصلت‏هاى پسندیده و فضیلت و شرافت، در تمام سرزمین عرب سراغ دارید»؟
انفاق و احسان: یکى از ویژگى‏هاى حضرت خدیجه(س) این بود که بر اثر تدبیر و تلاش و کوشش در تجارت و امور اقتصادى، از ثروت‏مندان عصر خود بود. با این همه، او هرگز از یارى فقیران روى برنمى‏گرداند و خانه‏اش همواره پناه‏گاه نیازمندان بود. او در راه تحقق آرمان‏هاى اسلام، همه ثروت خود را انفاق کرد و این عمل او براى پیشبرد اسلام، بسیار سودمند و مهم بود؛ تا آنجا که پیامبر(ص) فرمود: «ما نَفَعَنى مالٌ قَطُّ مِثلُ نَفَعَنى مالُ خَدیجَهَ؛ هیچ ثروتى هرگز مرا سود نبخشید که ثروت خدیجه به من سود بخشید.»
ساده‏زیستى: حضرت خدیجه(س) پیش از ازدواج با پیامبر(ص) خانه‏اى باشکوه و مجلل داشت. او پس از ازدواج، تمام این جلال و شکوه را به پاى همسرش ریخت و آن خانه که پیش از طلوع اسلام پناه‏گاه مستمندان بود، پس از اسلام پایگاه مؤمنان شد. پیامبر(ص) و خدیجه(س) با رفتار خود در دورى از تجمل‏گرایى و با عمل به ساده‏زیستى، الگوى پیروان و مسلمانان شدند.

  خدیجه در شعب ابى طالب‏
سران مشرک قریش که از پیشرفت اسلام نگران شده بودند، تصمیم گرفتند با محاصره اقتصادى و قطع شریان‏هاى حیاتى مسلمانان، از نفوذ و گسترش اسلام بکاهند. سران قبایل، با هم عهدنامه‏اى امضا کردند که به‏موجب آن، ارتباط و معاشرت با پیامبر(ص) و مسلمانان را ممنوع، نیز هرگونه خرید و فروش با هواداران پیامبر(ص) را تحریم کردند. ابوطالب، حامى و عموى پیامبر(ص) دستور داد مسلمانان به دره‏اى در میان کوه‏هاى مکه که به «شعب ابى طالب» معروف بود بروند. مسلمانان سه سال در محاصره اقتصادى بودند. حضرت خدیجه(س) در این سه سال، هیچ‏گاه پیامبر(ص) را تنها نگذاشت و چون همیشه به یارى او شتافت و همه ثروت خود را در جریان شعب خرج کرد تا جایى‏که گفته‏اند پس از پایان محاصره اقتصادى، دیگر ثروتى نداشت. او هم‏چنین از خویشان خود خواست تا به یارى مسلمانان بشتابند. خدیجه سه سال رنج و مشقت شعب را تحمل کرد که مى‏توان آن‏را اوج فداکارى او در خدمت به اسلام به‏شمار آورد. پیامبر(ص) همواره از این خدمت و فداکارى خدیجه یاد مى‏کرد و او را به‏سبب این ایثار و از خودگذشتگى مى‏ستود.

  پیامبر(ص) در سوگ خدیجه‏
پس از خروج مسلمانان از شعب ابى طالب، مدتى نگذشت که ابوطالب، عموى فداکار پیامبر(ص) درگذشت و او را در حزن و اندوه فرو برد. چندى بعد، دیگر پشتیبان پیامبر(ص)، یعنى خدیجه(س) بیمار شد و درگذشت. این بانوى گران‏قدر، در دهم رمضان سال دهم بعثت، یعنى حدود سه سال پیش از هجرت از دنیا رفت. از این‏رو، سالى که این دو مصیبت بزرگ بر پیامبر(ص) وارد شد، «عام الحزن» نامیده شد. خدیجه، هنگام وفات، شصت و پنج سال داشت. او بیست و چهار سال از عمر شریفش را در کنار پیامبر(ص) سپرى کرده بود. پیامبر(ص) در وفات خدیجه(س) بسیار گریست و با دست مبارک خویش او را داخل قبر گذاشت و برایش دعا کرد.

مرجع / تسنیم